Ιερά Μονή Ιβήρων Αγίου Όρους
Ιερά Μονή Ιβήρων
Η Ιερά Μονή Ιβήρων κατατάσσεται στην τρίτη θέση ανάμεσα στις υπόλοιπες 20 αγιορείτικες Μονές. Από το 1990 είναι κοινοβιακή και γιορτάζει στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Βρίσκεται στην βορειοανατολική πλευρά της χερσονήσου του Άθω, πάνω σε ένα μικρό όρμο και δίπλα στις εκβολές ενός μεγάλου χείμαρρου. Σύμφωνα με την ιερή παράδοση είναι το μέρος του Αγίου Όρους που επισκέφτηκε η Παναγία με την συνοδεία του Ευαγγελιστή Ιωάννη.
Η Μονή υπήρχε από τον 8ο αιώνα γνωστή ως μονή του Κλήμεντος. Το 980 ο μοναχός Ιωάννης Τουρνίκιος, επιφανέστατος στην βασιλική αυλή της Ιβηρίας (Γεωργία), μαζί με μια ομάδα Γεωργιανών μοναχών από την Μέγιστη Λαύρα, την επέκτειναν και την διαμόρφωσαν σε μοναστήρι. Προν τιμήν των δημιουργών της, έλαβε την σημερινή της ονομασία μετά το 1010.
Κατά τον 10ο και 11ο αιώνα πολλά μονύδρια προσαρτήθηκαν σε αυτήν. Όπως οι περισσότερες μονές του Αγίου Όρους δέχτηκε πολλές καταστροφικές επιθέσεις από πειρατές, κυρίως από τους Φράγκους το 1259. Στις αρχές του 15ου αιώνα βρέθηκε σε πλήρες οικονομικό αδιέξοδο. Παρόλο αυτά, ανέκαμψε πλήρως στο τέλος του ίδιου αιώνα και απέκτησε πολύ περισσότερους έλληνες μοναχούς. Στην πορεία, με την ισχυρή βοήθεια Γεωργιανών και Ρουμάνων ηγεμόνων και Οικουμενικών Πατριαρχών πέρασε σε μια έντονη περίοδο ακμής κατά τον 18ο αιώνα. Ωστόσο, το 1865 καταστράφηκε πάλι σχεδόν ολόκληρη η Μονή, πλην της Βιβλιοθήκης και του Καθολικού, γρήγορα όμως αναστηλώθηκε. Η Ιερά Μονή Ιβήρων προσέφερε μεγάλη στήριξη στον αγώνα του 1821, ενώ σε αυτήν μόνασε στις περιόδους εξορίας ο Πατριάρχης της Επανάστασης, εθνομάρτυρας Γρηγόριος ο Ε΄.
Η Μονή αποτελείται από ένα μοναστηριακό συγκρότημα μεγάλο και επιβλητικό. Η είσοδος βρίσκεται στην βόρεια πλευρά, ενώ το Καθολικό βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της αυλής. Απέναντι του στέκει το μεγάλο κωδωνοστάσιο ενώ η τράπεζα και το κτίριο της βιβλιοθήκης κοσμούν την αυλή δεξιά και αριστερά. Τα κτίρια της αυλής περιτριγυρίζονται από πτέρυγες που σχηματίζουν ένα τετράπλευρο, όπου και υπάρχουν ταξινομημένα ανά ζώνες τα κελιά των μοναχών, τα κτίρια διοίκησης, ο πύργος, το αρχονταρίκι και οι υπόλοιποι χώροι φύλαξης.
Στην μονή διαμένουν περίπου 40 μοναχοί και έχει 16 παρεκκλήσια. Στα παρεκκλήσια εντός του Καθολικού βρίσκονται τοιχογραφίες του Αγίου Νικολάου και των Αγίων Αρχαγγέλων. Εκεί φυλάσσονται τα λείψανα 165 αγίων καθώς και τμήματα από τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την σταύρωση του Ιησού.
Στην αυλή ο επισκέπτης βρίσκει το παρεκκλήσι του Τιμίου Προδρόμου, το οποίο είναι χτισμένο πάνω στο παλαιό καθολικό της Μονής του Κλήμεντος. Το κοιμητήριο της μονής Ιβήρων βρίσκεται στα βόρεια της μονής και ο ναός τιμάται στην μνήμη του Αγίου Αθανασίου πατριάρχη της Αλεξάνδρειας.
Σκευοφυλάκιο και Βιβλιοθήκη
Σε ένα αυτοτελές κτίριο απέναντι από το Καθολικό συστεγάζονται η βιβλιοθήκη και το σκευοφυλάκιο της μονής. Το σκευοφυλάκιο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα του Αγίου Όρους καθώς εκεί φυλάσσονται ανεκτίμητοι θησαυροί, χρυσοκέντητα άμφια, εκκλησιαστικά σκεύη και άλλα σπουδαία ιερά κειμήλια. Επίσης, βρίσκονται αυτοκρατορικά και πατριαρχικά έγγραφα, ανάμεσα τους τα χρυσόβουλα των αυτοκρατόρων Μιχαήλ Β’ Παλαιολόγου και Ιωάννου Στ΄ Καντακουζηνού.
Αντίστοιχα πλούσια σε αξιόλογο περιεχόμενο είναι η καλά οργανωμένη βιβλιοθήκη. Εκεί φυλάσσονται πάνω από είκοσι χιλιάδες έντυπα, εκ των οποίων τα 33 είναι αρχέτυπα και 11,000 παλαίτυπα βιβλία. Επιπρόσθετα, περιλαμβάνει πάνω από 2300 χειρόγραφους κώδικες ανάμεσα τους 223 περγαμηνές στην ελληνική και γεωργιανή γλώσσα, καθώς και 14 λειτουργικά ειλητάρια.
Παναγία Πορταΐτισσα
Δίπλα στην παλιά είσοδο της μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι της Παναγίας της Πορταΐτισσας, όπου στεγάζεται η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου, της προστάτιδας του Αγίου Όρους. Η εικόνα μεταφέρεται στο Καθολικό της Μονής μόνο στις πανηγύρεις και λιτανεύεται την Τρίτη του Πάσχα. Λίγα μέτρα έξω από τη Μονή, δίπλα στη θάλασσα βρίσκεται ο Ναός και το Αγίασμα της Παναγίας Πορταΐτισσας, το μέρος όπου παρουσιάστηκε η εικόνα.
Κατά την περίοδο της εικονομαχίας πολλές αγίες εικόνες προκειμένου να προστατευτούν από τους εικονομάχους ρίχτηκαν στη θάλασσα, όμως με την πρόνοια του Θεού οδηγήθηκαν σε μέρη όπου προστατεύτηκαν και λατρεύτηκαν από τους πιστούς. Έτσι και μια ευσεβής γυναίκα στη Νίκαια, πέταξε την σημερινή εικόνα της Παναγίας στη θάλασσα. Βαθιά θλίψη της κατέκλυσε για την απώλεια της, αλλά η Παναγία της παρηγορούσε στον ύπνο της λέγοντας της πως η εικόνα θα σταλεί σε ένα τόπο όπου θα την προσκυνούν εις τους αιώνες πολλές φυλές και γλώσσες.
Ήταν το 1004 μ.Χ όταν μέσα από την θάλασσα ξεπρόβαλε η εικόνα μπροστά στη Μονή Ιβήρων στο Άγιο Όρος. Το θαυμαστό γεγονός ήταν πως η εικόνα στεκόταν όρθια πάνω στο νερό! Οι μοναχοί με θαυμασμό και ευλάβεια προσπάθησαν να την βγάλουν από τη θάλασσα αλλά μια αόρατη δύναμη δεν τους το επέτρεπε.
Σε ένα μοναχό που ασκήτευε πιο ψηλά από τη Μονή, το όνομα του οποίου Γαβριήλ, παρουσιάστηκε η Παναγία λέγοντας του “ Θέλω εσύ να παραλάβεις την εικόνα μου από την θάλασσα γιατί εσένα βρίσκω άξιο για να την μεταφέρεις στη Μονή”. Ο μοναχός υπάκουσε και πήγε να παραλάβει την εικόνα. Τότε ένα θαύμα συνέβει. Όταν μπήκε στην θάλασσα, προς έκπληξη όλων, δεν βούλιαζε αλλά περπατούσε πάνω στα νερά έως ότου έβγαλε την εικόνα στην ξηρά. Μόλις ακούμπησε την εικόνα, αγίασμα άρχισε να αναβλύζει από το σημείο εκείνο το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα. Ο Γαβριήλ μαζί με τον ηγούμενο και τους υπόλοιπους μοναχούς μετέφεραν την εικόνα στον ναό της Μονής και την τοποθέτησαν σε περίοπτη θέση. Την επομένη όμως ημέρα, η εικόνα βρέθηκε πάνω στην πύλη. Αυτό έγινε πολλές φορές και τότε οι μοναχοί κατάλαβαν πως η Παναγία ήθελε να μείνει κοντά στην πύλη. Γι’ αυτόν τον λόγο έχτισαν ένα όμορφο παρεκκλήσι δίπλα στην πύλη της Μονής και η εικόνα έκτοτε στέκει περίοπτη εκεί, άγρυπνος φρουρός, γιατρός και προστάτης όλων των μοναχών στο Άγιο Όρος. Σύμφωνα με την παράδοση, αν φύγει η εικόνα της Πορταΐτισσας από το Άγιον Όρος πρέπει να φύγουν και οι μοναχοί, ενώ όταν πληθύνει η ανομία, όπως εμφανίστηκε για να προστατεύει το Όρος έτσι και θα αναχωρήσει μόνη της.